اقتصاد دانش بنیان

صنعت هتلداری؛ چالش ها و دستاوردها

پولساز و اشتغال آفرین

صنعت هتلداری یکی از صنایع بسیار درآمدزا و پولساز وابسته به صنعت توریسم است. صنعت توریسم و گردشگری با ارزشی بالغ بر هفت تریلیون دلار برای اقتصاد جهان، یک دهم میزان کلی تولید ناخالص داخلی جهان را به خود اختصاص داده که رقم قابل توجهی محسوب می شود. این صنعت نه تنها در اشتغالزایی نقش بسیار موثری دارد بلکه بدون صدور کالا، ارزآوری قابل توجهی برای کشورها دارد. در بسیاری از کشورهای جهان، صنعت توریسم و به تبع آن هتلداری، بزرگ ترین منبع درآمد محسوب می شود. از سوی دیگر، افزایش تعداد توریست ها راه را برای توسعه صنعت هتلداری گشوده است.
بنا بر آخرین برآوردها، درآمد جهانی صنعت هتلداری در سال 2016 میلادی 64/554 میلیارد دلار بوده اما پیش بینی می شود این رقم با اندکی کاهش در سال 2018 میلادی به رقمی معادل 8/553 میلیارد دلار برسد. این درحالی است که در سال 2010 میلادی، این رقم حدود 7/346 میلیارد دلار بوده که در سال 2012 میلادی و به لطف عبور تعداد گردشگران جهان از مرز یک میلیارد نفر، شاهد افزایش نرخ صعودی درآمد صنعت هتلداری به میزان 4/398 میلیارد دلار بوده ایم.
در واقع، مسافرانی که بیش از یک روز سفر می کنند، به مکانی برای استراحت و خوابیدن نیاز دارند که بنا به موقعیت جغرافیایی و مقصد مورد نظر، هتل ها و مهمانپذیرهای متنوعی وجود دارد. با توجه به ارزش غیرقابل انکار این صنعت، جای تعجب نیست که چرا موسسه «یورو مانیتور» ارزش این صنعت را در سال 2016 میلادی رقمی بالغ بر 550 میلیارد دلار برآورد کرده است.
درواقع افزایش درآمدهای ناشی از صنعت هتلداری و اقامت، ارتباط مستقیمی با بهبود صنعت گردشگری دارد. البته نباید از تاثیر تبلیغات و شبکه های اجتماعی در رشد صنعت گردشگری و هتلداری نیز به سادگی عبور کرد. به طور حتم، بسیاری از ما، از طریق پست های شبکه های اجتماعی با مکان های زیبایی آشنا شده ایم که شاید تا پیش از این هیچ گونه اطلاعی از آن ها نداشته ایم.
شورای جهانی سفر و گردشگری (WTTC) بیش از 25 سال است که وظیفه مطالعات روی تاثیرات اقتصادی و اشتغالزایی صنعت سفر و گردشگری و بررسی کیفی این صنعت را به عهده دارد. این شورا در گزارش سال 2017 میلادی خود به تاثیرات اقتصادی صنعت توریسم و هتلداری پرداخته است.
این گزارش همچنین نشان می دهد که برای ششمین سال پیاپی، صنعت توریسم توانسته است از اقتصاد جهان پیشی بگیرد که این امر از ادامه اشتیاق مردم برای مسافرت و کشف مکان های ناشناخته، به رغم مشکلات اقتصادی و چالش های سیاسی، حکایت دارد. این صنعت یکی از بخش های مهم توسعه اقتصادی و اشتغالزایی در سراسر جهان است که در سال 2016 میلادی توانسته به طور مستقیم 3/2 تریلیون دلار درآمد و 109 میلیون شغل در سراسر جهان ایجاد کند. صنعت توریسم به طور کلی در جهان روی 292 میلیون شغل تاثیر مستقیم دارد.

این پول است که سفر می کند
ایرلاین ها، تورلیدرها، خودروهای کرایه ای، قطارها، کشتی های تفریحی کروز، آژانس های مسافرتی، هتل ها، مراکز اقامتی، رستوران ها، مراکز خرید، مراکز ورزشی، تفریحی و... همگی به طور مستقیم از صنعت توریسم و جهانگردی درآمد کسب می کنند و همگی این ها در نهایت به طور مستقیم و غیرمستقیم از خدمات و کالاها درآمد کسب می کنند که این امر خود زمینه ساز اشتغال بیشتر در این بخش است.
از سال 2017 میلادی به بعد، به تبع گسترش شبکه های اجتماعی و تبلیغات در این بخش، هتل ها نیز به شدت روی هویت برندینگ خود متمرکز شده اند. از سوی دیگر، رقابتی تر شدن بازار توریسم و خدمات مسافرتی باعث شده تا آژانس های مسافرتی که تا پیش از این تنها روی ارائه خدمات محدودی نظیر اخذ ویزا، پرواز و اقامت متمرکز بودند، یک گام فراتر رفته و خدمات متنوع تری نظیر تورهای خرید، تورهای تفریحی - گردشی، سمینار، توریسم درمانی و... ارائه کنند.

صنعت هتلداری و تهدیدی به اسم واحدهای اقامتی ارزان
ورود فناوری بسیاری از بازارها و مشاغل را به خصوص در بخش مسافرت ، چه در سفرهای درون شهری و چه در سفرهای برون شهری و فرامرزی، دستخوش تغییر کرد. در گذشته رزرو هتل بیشتر از طریق آژانس های مسافرتی امکان پذیر بود اما با ایجاد زیرساخت های لازم بر بستر اینترنت، همه افراد در هر نقطه از جهان این امکان را پیدا کرده اند تا هتل محل اقامت خود را رزرو کنند. گرچه این امکان تا همین اواخر در ایران همچنان با مانعی به اسم پرداخت از طریق کارت های اعتباری مواجه بود، اما با ظهور وبسایت ها و استارت آپ هایی که در این زمینه خدمات رسانی می کنند، تا حد زیادی این موانع نیز رفع شده است.
با توجه به این که روند رزرو کردن هتل بسیار آسان تر از گذشته شده، تعداد مسافرت ها نیز افزایش پیدا کرده است. طبق آخرین آمار، در حال حاضر به طور میانگین در سراسر جهان 5/16 میلیون اتاق هتل وجود دارد که به این تعداد باید میلیون ها واحد اقامتی شخصی را نیز اضافه کرد. با روی کار آمدن وبسایت هایی مانند Airbnb که افراد می توانند حتی خانه های خود را در اختیار گردشگران قرار دهند، صنعت هتلداری دچار تهدید جدی شد. اجاره کوتاه مدت خانه باعث شده قیمت هتل ها در زمان تعطیلات و مناسبت های مختلف در بسیاری از نقاط دنیا از حد معمول پایین تر بیاید.
وبسایت Airbnb فعالیت خود را از سال 2008 میلادی شروع کرد و از همان ابتدا، توجه صنعت هتلداری به محبوبیت روشی که Airbnb برای اقامت مسافران استفاده می کرد، به خصوص در میان مسافران جوان جلب شد. به تدریج این طور به نظر می رسید که تنها افراد مجرد و پس از آن افراد خانواده دار جذب Airbnb شوند و مسافران کاری از این امکان استفاده نکنند اما در سال های اخیر، کاهش تعداد اقامت مسافران کاری در هتل ها هم نشان داده که اوضاع در حال تغییر به ضرر صنعت هتلداری است.
این وضعیت در تاریخ صنعت هتلداری بی سابقه بوده و چالش بزرگی را به وجود آورده است؛ البته صنعت هتلداری ساکت نمانده و به شیوه های مختلفی به این چالش واکنش نشان داده است. برخی از این واکنش ها حاکی از نوعی پذیرش وضعیت جدید بوده که اقدام گروه «آکرو هتلز» (Accro Hotels) که یک شرکت هتلداری فرانسوی است و برندهایی مثل «سوفیتل» و «رافلز» را زیرمجموعه خود دارد، از این دست اقدامات بوده است. این گروه به صورت مستقیم روی مسئله اقامت اشتراکی و ارزان به شیوه Airbnb سرمایه گذاری کرده است و درواقع با خرید وبسایت One Fine Stay که سرویسی مشابه Airbnb و مستقر در لندن است، دنبال مقابله با شرایط موجود و به دست آوردن سهم جدیدی در بازار بوده است. اما به تازگی واکنش های تندتر و هماهنگ تری را می توان در صنعت هتلداری، به خصوص در امریکا مشاهده کرد که به نظر می رسد این واکنش ها حاکی از جدی گرفته شدن تهدید وبسایت هایی چون Airbnb برای درآمد صنعت هتلداری بوده است.
با این حال، گزارش شورای جهانی سفر و گردشگری (WTTC) حاکی از این نکته است که واحدهای اقامتی خارج از زنجیره هتل ها، تنها می توانند سهم هتل های ارزان قیمت در بازار را تصاحب کنند و توان رقابت با هتل های گران قیمت و لوکس را ندارند که با این حال هم سهم قابل توجهی از تقاضا یعنی رقمی بین 30 تا 50 درصد را در بر می گیرد. با تمامی این تفاسیر، مرز میان اقامت به سبک سنتی یعنی در هتل، هتل آپارتمان و خانه های شخصی، همچنان مبهم باقی خواهد ماند. این ابهام همچنین میان سفرهای کاری و سفرهای تفریحی و سیاحتی نیز به چشم می خورد.

هتل بیشتر یا خدمات اقامتی کامل تر؟
اغلب ما نام شهرهایی که بیشترین توریست یا بیشترین تعداد اتاق های هتل را دارند شنیده ایم اما کمتر اسمی از شهرهایی که امکانات اقامتی کامل تر و تنوع هتل بهتری دارند، به میان آمده است. به طور طبیعی برای بسیاری از توریست ها عوامل متعددی برای اقامت در هتل یا واحد اقامتی حائز اهمیت است که از آن جمله می توان قیمت، کیفیت و تمیزی، غذا، دوری و نزدیکی به مرکز شهر، نزدیکی به ایستگاه های مترو و فرودگاه، امکانات رفاهی و... را نام برد.
با این حال، فارغ از این که تنوع هتل ها و امکانات آن ها در شهرهای مختلف جهان چگونه است، به پرهتل ترین شهرهای جهان اشاره می کنیم. در این بین، شهر پکن با مجموع 4169 هتل در صدر شهرهای جهان قرار دارد و پس از آن رم ایتالیا با 3127، شانگهای چین با 2756، پاریس فرانسه با 1984، لندن انگلیس با 1793 و گوانگژو چین با 1611 هتل در رتبه های دوم تا ششم قرار دارند. بنا بر این رده بندی که از 90 شهر دارای بیشترین تعداد هتل در جهان تهیه شده، کفه بیشترین تعداد هتل به سمت شهرهای آسیایی سنگینی می کند که این امر از توریست پذیرتر بودن این شهرها، به خصوص در شرق آسیا حکایت دارد.

هتل های زنجیره ای همچنان پولساز
هرچند بسیاری از توریست های عادی در سفر سعی می کنند هزینه های اقامت خود را به حداقل برسانند، اما برای بسیاری از افراد پولدار به خصوص بیزنس من ها، یکی از بخش های هیجان انگیز سفر، اقامت در هتل های لوکس محسوب می شود. در بسیاری از شهرهای ساحلی و مقاصد جزیره  ای، این هتل ها خود هیجان انگیزترین بخش سفر هستند. بسیاری از این هتل ها امکاناتی چون آب درمانی، ماساژ، بوفه بی نظیری از غذاهای دریایی و استوایی، اتاق مخصوص استعمال دخانیات، ترانسفر رایگان، ساحل اختصاصی، زمین بازی، باشگاه ورزشی، اینترنت پرسرعت و... در اختیار مسافران قرار می دهند، به طوری که هر شب اقامت در این هتل ها تا چندین میلیون تومان هزینه در بر خواهد داشت.
در این بین، نام های شناخته شده و بین المللی نیز وجود دارد که به صورت زنجیره ای در سراسر جهان فعالیت می کنند که گروه هتل های زنجیره ای ماریوت اینترنشنال با 6080، هتل های زنجیره ای هیلتون با بیش از 5000، هتل های زنجیره ای آکور با 4000، هتل های زنجیره ای ویندهام با 7400، هتل های زنجیره ای هایت با 6790، هتل های زنجیره ای جین جیانگ با 5977 و گروه هتل های شانگری لا با 990 هتل در سراسر جهان، جزو هتل های زنجیره ای بسیار مشهور و لوکس دنیا محسوب می شوند که همچنان مشتریان خود را حفظ کرده اند و سالانه میلیاردها دلار گردش مالی دارند.

منبع: مجله دانش بنیان